Dzięcioł może pomylić dom z drzewem i uszkodzić ścianę. Sprawdź, czy dostaniesz odszkodowanie. Zobacz, jakie dzięcioły żyją w Polsce

W Polsce można spotkać 10 gatunków dzięciołów. Najbardziej liczny jest dzięcioł duży (który wcale nie jest naszym największym dzięciołem). Ponadto w Polsce żyje:

• dzięcioł białogrzbiety,
• dzięcioł białoszyi,
• dzięcioł średni,
• dzięciołek,
• dzięcioł trójpalczasty,
• dzięcioł czarny,
• dzięcioł zielony,
• dzięcioł zielonosiwy,
• dzięcioł krętogłów,

Wygląd dzięciołów różni się w zależności od gatunku. Kilka z nich jest do siebie bardzo podobnych – to dzięcioł duży, średni, białoszyi i białogrzbiety, nazywa się je pstrymi. Mają czarno-białe upierzenie z czerwonymi dodatkami, widocznymi przede wszystkim na głowie (w postaci pręg lub czapeczek) oraz na kuprze (z tym, że białoszyi ma pióra różowe zamiast czerwonych). Podobny do nich jest też najmniejszy z dzięciołów, czyli dzięciołek, jednak jest zdecydowanie mniejszy, bo wielkości wróbla. Pozostałe mają ponad 20 cm długości ciała. Czarno-biały jest też dzięcioł trójpalczasty, jednak zamiast czerwieni, głowy samców zdobi żółta czapeczka. Wyróżnia go też posiadanie trzech palców, zamiast czterech, jak u pozostałych gatunków, ale tę cechę trudno dostrzec.

Od nich wyraźnie różni się nasz największy dzięcioł, czyli czarny. Ma on aż 45-50 cm długości (jest wielkości gawrona). Jest on jednolicie czarny, z wyjątkiem czerwonej czapeczki u samców i czerwonej kropki na potylicy u samic.

Od czarno-białego schematu kolorystycznego odbiega dzięcioł zielony oraz zielonosiwy, które mają zielonooliwkowe pióra na wierzchu ciała i popielatoszare na spodzie. Również one mają czerwone pióra na głowie – w postaci wyraźnej czapeczki u samców i samic dzięcioła zielonego oraz plamki u samców zielonosiwego. To spore ptaki, bo długość ciała zielonego to 31-33 cm, zielonosiwy jest nieco mniejszy.

Zupełnie inaczej wygląda krętogłów, który ma szaro-brązowo-czarne pióra, a układ kolorów przypomina korę drzew, co sprawia, że jest świetnie zamaskowany trudno go dostrzec. To ptak nieco większy od wróbla.

Czytaj także: Wróbel domowy to kolega z podwórka, którego jest coraz mniej. Sprawdź, czym się różni wróbel od mazurka i jak pomóc tym ptakom

Dzięcioły kojarzymy z charakterystycznym stukaniem w drzewa i bywa, że zastanawiamy się, jakim cudem te ptaki nie dostają wstrząsu mózgu. Okazuje się, że budowa tych ptaków sprawia, że drgania przenoszą się na całe ciało, a jedyne, co grozi głowie dzięcioła to… przegrzanie. Dlatego robią częste przerwy. Niezwykłe są też języki tych ptaków. Są pokryte lepką śliną, do której przyklejają się owady, ale mają też imponującą długość. Na tyle, że nie mieści się on tylko w dziobie, ale oplata całą czaszką dwoma pętlami.
Ponadto dzięcioły mają przeciwstawnie ustawione palce, dzięki czemu świetnie zachowują pionową pozycję przy pniu drzewa oraz dodatkową „podpórkę” w ogonie (złożoną z mocnych piór), która także pozwala im utrzymać się przez dłuższy czas na pionowych płaszczyznach.

Pokarm dzięciołów w pewnym stopniu zależy od gatunku, ale do ich jadłospisu należą przede wszystkim różne owady i ich larwy, pająki i inne drobne bezkręgowce. Niektóre gatunki, jak zielony, zielonosiwy oraz krętogłów gustują w… mrówkach. Ale dzięcioły nie gardzą też solidniejszym pokarmem mięsnym w postaci padliny, zdarza się im jednak też rabować gniazda innych ptaków i ich pisklęta (dlatego radzi się, aby ściany budek lęgowych wzmacniać blachą). Dzięcioły jedzą też nasiona, również wyjmowane z szyszek, które rozkuwają w tzw. kuźniach.

Zdecydowana większość dzięciołów to ptaki osiadłe w Polsce. Odlatują tylko krętogłowy (robią to w sierpniu i wrześniu, wracają w maju), a migracje mogą zdarzać się też dzięciołkom. Pozostałe gatunki spędzają zimę w Polsce, a bywa, że w tym okresie chętniej niż zwykle zaglądają do ogrodów w poszukiwaniu pożywienia.

Polecamy też: Leśny ptak, który stał się mieszczuchem. To wybitny śpiewak i towarzysz ogrodnika. Poznajcie kosy i ich zwyczaje

Jeśli chcemy wspomóc dzięcioły zimą, w karmniku dla nich powinna znaleźć się słonina (koniecznie niesolona), słonecznik i inne nasiona, najlepiej roślin oleistych, a także orzechy włoskie (jeśli przechowujemy orzechy, wiszące w siatce np. na balkonie nie zdziwmy się, że część z nich ubędzie). Docenią też kule tłuszczowe.

Dzięcioły zamieszkują lasy, ale niektóre gatunki można coraz częściej spotkać w miastach. Można się ich spodziewać tam, gdzie jest sporo starych drzew, bo próchniejące są najlepszym źródłem pokarmu i „bazą mieszkaniową”. Cenią też gatunki o miękkim drewnie.

Dzięcioły zakładają gniazda w dziuplach, które samiec i samica pracowicie wykuwają w pniach i konarach drzew. Wyjątkiem jest i tak pewien „odmieniec” wśród dzięciołów, czyli krętogłów, który zajmuje gotowe, starsze dziuple. Gniazdo jest słowem nieco na wyrost, jeśli kojarzymy je z czymś przytulnym. Dzięcioły nie wyścielają niczym swoich dziupli, a pisklęta dorastają, stojąc (pomaga im w tym specjalna budowa stóp) na podłodze wyłożonej jedynie warstwą trocin, które wpadły podczas prac „budowlanych”. Jednak w tych, wydawałoby się, niezbyt wygodnych warunkach spędzają około 25 dni. Są wtedy karmione przez oboje rodziców, a częściowa opieka trwa jeszcze przez pewien czas po opuszczeniu przez nie gniazd. Potem młode odlatują w poszukiwaniu swoich terytoriów.

Te ptaki żyją samotnie – w pary łączą się tylko na okres lęgowy. Tylko zimą niekiedy stowarzyszają się z sikorkami, kowalikami czy pełzaczami, z którymi wspólnie poszukują pokarmu.
Dzięcioły mają jeden lęg, który odbywa się w kwietniu-maju.

Polecamy też: Bogatka, modraszka, uboga i nie tylko. Poznaj polskie sikorki. Niektóre chętnie odwiedzą ogród, inne są nieśmiałe i skryte

Charakterystyczne stukanie dzięciołów jest przede wszystkim związane z poszukiwaniem pokarmu, czyli owadów i ich larw żerujących pod korą drzew. Ale pochodzi też z prac nad dziuplami (poza lęgowymi te ptaki tworzą też dziuple noclegowe).
Ale jest jeszcze jedna przyczyna. U wielu gatunków dzięciołów, stukanie w drewno, zwane werblowaniem, to sposób komunikacji i oznaczenia terytorium. Im dalej głos się niesie, tym większy obszar we władaniu danego ptaka lub pary. Okazało się, że osobniki, które żyją w miastach, umieją docenić walory latarni – odgłos walenia dziobem w metal niesie się daleko.

Z dzięciołami żyjącymi w pobliżu człowieka jest jeszcze pewien problem. Niektóre z upodobaniem obstukują ściany domów i robią dziury w ścianach. Uszkadzają przy tym tynki i warstwę styropianu, bo właśnie tak ocieplone ściany najczęściej padają ich ofiarą. Zauważono, że najbardziej odpowiadają im fragmenty ścian tuż pod okapami. Najczęściej odpowiada za to dzięcioł duży. Ptaki mogą kuć ściany zarówno w poszukiwaniu pożywienia, jak i w związku z przygotowaniem dziupli.
Problem jednak polega na tym, że wszystkie dzięcioły są pod ochroną. Jak informuje Piotr Samolewicz z nowiny24.pl

na płoszenie zgodę musi wydać Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, a na zabicie Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska.

Dzięcioły można zniechęcać do odwiedzin lub zabezpieczyć ścianę. Co zadziała? Jak informuje Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków:

mogą to być nawleczonena sznurek płyty CD, długie kolorowe tasiemki, a także pluszowa maskotka w kształcie drapieżnego zwierzęcia. Dzięcioły preferują szczytowe partie ściany, często bezpośrednio przy granicy z dachem. Tę strefę można próbować zabezpieczać poprzez rozwieszenie siatki, której dolna część będzie przymocowana do elewacji, a górna do okapu. Siatka powinna być napięta i nie powinna stwarzać ryzyka zaplątania się w nią ptaka.

Alternatywą jest… powieszenie budki lęgowej, którą ptaki mogą wykorzystać, zamiast dewastować ścianę.

Okazuje się, że nawet jeśli nasz dom był ubezpieczony, możemy mieć problem z otrzymaniem odszkodowania. Okazuje się, że wiele polis nie obejmuje szkód wyrządzonych przez dzikie zwierzęta – takie zapisy znajdują się w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia, które warto dokładnie przeczytać lub dopytać o to ubezpieczyciela. Aby ubezpieczyć się „od dzięciołów” najczęściej trzeba zainwestować w polisę „all risk”, czyli ubezpieczenie od ryzyk wszystkich. Jednak i w tym przypadku upewnijmy się, co dokładnie obejmuje.

Był jednak precedens sięgnięcia do wyższej instancji. Jak czytamy w portalu nowiny24.pl:

Kilka lat temu był głośny przypadek mieszkańców pewnej podkrośnieńskiej miejscowości, którzy pozwali Skarb Państwa z powodu zniszczeń dokonanych przez dzięcioły i braku pomocy ze strony różnych instytucji. W 2017 r. wygrali oni proces w apelacji, dostając odszkodowanie w kwocie kilku tysięcy złotych wraz odsetkami na remont elewacji.

Wybrane źródła
Jestem na pTAK!
Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
ptaki.info